Onderhoud kapitaalgoederen

Het stelsel aan leidingen, straatkolken en putten is een belangrijk onderdeel van onze dagelijkse hygiëne. Onder andere om deze reden zijn er nogal wat regels waar we ons in Nederland aan moeten houden. Hieronder staan de belangrijkste:

• De Wet milieubeheer en de Waterwet vertellen ons wat de taak is van de gemeente. Wij hebben de zorgplicht voor:
  • het inzamelen van ons afvalwater en afvoeren naar de waterzuivering;
  • het doelmatig inzamelen en verwerken van regenwater;
  • grondwatermaatregelen.
• Het Nationaal Bestuursakkoord Water en het Bestuursakkoord Waterketen 2007. Hierin staan afspraken over de kwaliteit en hoeveelheid water (berging) binnen de grenzen van de gemeente.
• Het bestuursakkoord water wil de doelmatigheid van het beheer en onderhoud vergroten door samenwerking tussen gemeenten en waterschap. Dit gaat vooral om het realiseren van:
  • kostenbesparingen in het beheer;
  • verhogen van kwaliteit van het beheer;
  • verminderen van kwetsbaarheid bij de uitvoering van de beheertaken.

We zijn onder andere als één van de eerste gemeenten binnen Gelderland met het waterschap bezig om de aansturing van onze rioolgemalen efficiënter te maken.
Ook hebben wij nauw overleg met de gemeente Nijmegen. Het rioolwater van onze kernen Berg en Dal en Heilig Landstichting loost op de riolering van Nijmegen.

• De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is erop gericht de kwaliteit van watersystemen te verbeteren:
  • Door lozingen aan te pakken;
  • Duurzaam gebruik van water te bevorderen;
  • Verontreiniging van grondwater te verminderen.
• De Keur- en Peilbesluit regels voor het onderhoud van watergangen en oevers.
• Het Gelders Milieuplan (GMP-3) en het Waterhuishoudingsplan 3. Hierin ligt de nadruk op de kwaliteit van de leefomgeving en het anders omgaan met regenwater.
• Eind 2009 is de nieuwe Waterwet van kracht geworden. Deze vervangt alle bestaande wetten op het gebied van waterbeheer in Nederland.

Taak van gemeente
De watertaak van de gemeenten is de laatste jaren steeds groter geworden. Naast de verantwoordelijkheid voor het inzamelen en transport van ons afvalwater hebben we  zorgplicht voor:

• Transport, infiltratie en berging van een omschreven hoeveelheid regenwater in de dorpen;
• Grondwater.

Zorgplicht betekent dat we de burgers moeten helpen en adviseren. De gemeente is er niet alleen verantwoordelijk voor. Burgers, waterschap en de provincie hebben hun eigen taken.

Onderhoud
De gemeente Berg en Dal heeft veel riolering in beheer. In de kern Groesbeek is in de jaren 50 van de vorige eeuw begonnen met grootschalige aanleg. Deze wordt nu langzamerhand vervangen. In de andere dorpen wordt dat ongeveer 10 jaar later.
In Groesbeek-Noord zijn de riolen het oudste. In de huidige raadsperiode moeten we hier vier kilometer riolering vervangen. Iedere acht jaar inspecteren we de riolering. Uit deze inspecties volgen de onderhoudsmaatregelen. Uit de inspecties van de laatste acht jaren blijkt dat de oudere riolen ongeveer 60 jaar goed blijven. Daarna moeten we ze vervangen of “relinen” (renoveren).

Financiën
Het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) Berg en Dal 2016-2020 is vastgesteld. Volgens de financiële prognose halen we in 2023 een kostendekkend niveau. De rioolheffing stijgt hiervoor met 5% extra per jaar vanaf 2014.

Voor het onderhoud van rioleringen is een voorziening riolering beschikbaar. De stand hiervan is per 1 januari 2019 € 1.324.046. De toevoeging 2019 bedraagt € 319.219. De voorziening gebruiken we als de onderhoudskosten hoger zijn dan de jaarlijkse inkomsten uit de rioolheffing. De investeringen in ons rioleringsnetwerk moeten we activeren en drukken door middel van de kapitaallasten op onze exploitatie. Zie hiervoor het meerjareninvesteringsplan (MIP).

Ontwikkelingen
Het klimaatbestendig maken van Nederland is een nieuwe uitdaging voor de overheid. We moeten hierbij denken aan:

• het voorkomen van wateroverlast;
• het terugdringen van verdroging;
• hoogwaterveiligheid langs de Rijn en Waal;
• het verminderen van hittestress in woonkernen;
• Het opstellen van een klimaatadaptatiestrategie in de regio.

De komende jaren gaan we hierop extra capaciteit inzetten. Voor de eerste twee punten intensiveren we de samenwerking met waterschap rivierenland.

Risico's

• Overlast door hevige regenbuien komt steeds vaker voor. Het rioolstelsel is ooit aangelegd om een regenbui van ongeveer 20 mm per uur te kunnen verwerken. Het overige water loopt via wegen en sloten weg.
  De hevige regenbui van mei 2016 boven Breedeweg had een intensiteit van 55 mm in 40 minuten. Hierdoor blijft water op straat staan. In meerdere gevallen is water in gebouwen gestroomd. Momenteel gebruiken wij de buien van mei 2016 als norm voor onze afstromingsberekeningen.
  Landelijk zijn 7 standaard neerslaggebeurtenissen vastgesteld. Deze gaan wij gebruiken voor het in beeld brengen van de effecten van hevige neerslag (klimaatstresstest).
• De openbare ruimte is nog niet volledig ingericht op het opvangen en wegleiden van regenwater. In de afgelopen jaren is hieraan vooral in het centrum van Beek en in het centrum van Groesbeek hard gewerkt. De grootste knelpunten in de gemeente zijn in beeld en worden de komende jaren aangepast. De prioriteit voor de kern Breedeweg is hoger geworden. We zijn in overleg met het Waterschap en de Provincie voor een structurele oplossing, die we op korte termijn kunnen realiseren.

Buien komen echter op wisselende plaatsen met wisselende intensiteiten voor. In de toekomst kan een zware bui op een onbekende plaats een nu nog onbekend probleem gaan veroorzaken. De komende jaren gaan we meer kennis van het watersysteem verzamelen:

• Met moderne rekentechnieken, krachtige computers en eigen meetgegevens gaan we nieuwe modellen voor de Berg en Dalse rioleringssystemen doorrekenen.

Er is een onderhoudsachterstand in het rioleringsstelsel van Groesbeek-Noord. Instortingsgevaar en lekkage in de bodem zijn niet ondenkbaar. Daarom investeren we hier de komende jaren flink in. Het risico is aanvaardbaar, omdat in dit gebied geen sprake is van veel zwaar vrachtverkeer.

Stand van zaken Voorjaarsnota 2019
Studies en onderzoeken:

• Wij zijn gestart met een studie naar wateroverlast in combinatie met riolering in Beek/Ubbergen.
• Project “klimaatbestendig Breedeweg” is in voorbereiding in samenwerking met het Waterschap. Wateroverlast, droogte en hittestress maken we bespreekbaar met onze inwoners en landeigenaren ter plaatse.
• We starten in het voorjaar een onderzoek naar de waterkwaliteit (oppervlaktewater) in Groesbeek en Beek. Het gaat met name om locaties waar mensen in contact kunnen komen met het water.
• We ronden het basisrioleringsplan voor Groesbeek-Noord af. Het samenwerkingsproject waarbij nieuwe software is ontwikkeld voor afstromingsberekeningen over maaiveld wordt dan ook afgerond.

We gaan samen met gemeente Nijmegen in de tweede helft van 2019 bekijken hoe we onze verticale infiltratievoorzieningen in de kern Berg en Dal het beste kunnen beheren. Ook besteden we aandacht aan bewustwording bij onze inwoners als het gaat om wateroverlast.

(Groot) onderhoud.
In 2019 gaan we:

• het rioolstelsel in de kern Beek reinigen en inspecteren;
• 20 gemetselde putten in Groesbeek-Noord renoveren;
• regulier onderhoud aan rioolgemalen en drukriolering uitvoeren;
• pompputten op diverse plekken vervangen;
• volgens bestek alle kolken twee maal reinigen;
• starten met het afkoppeltraject van hemelwater op het drukriool in de Leuthse- en Werchensestraat (zes woningen);
• een start maken met het onderhoud van de gootjes van ‘Water Werkt’ in Beek;
• diverse acties vanuit het rioolmaatregelenplan in uitvoering brengen.

Tot slot gaan we in 2019 verder met het project vastleggen zakelijke rechten drukriolering Ooijpolder/buitengebied. Wij verwachten het project eind 2020 af te ronden.

Stand van zaken Jaarrekening 2019
Studies en onderzoeken:

• De studie wateroverlast in combinatie met riolering in Beek/Ubbergen is gestart. Het nieuwe Basisrioleringsplan is zo goed als klaar. Maatregelen ter bestrijding van wateroverlast, droogte en/of hittestress moeten we nog verder uitwerken.
• Het project “klimaatbestendig Breedeweg” is verder uitgebreid en er is een vergaande samenwerking met Waterschap Rivierenland aangegaan. Er is inmiddels een maatregelplan opgesteld voor de bestrijding van de wateroverlast. We proberen inwoners bewust te maken van de aanpak middels een periodieke nieuwsbrief waarin we aangeven wat we gedaan hebben, waar we mee bezig zijn en wat ze zelf kunnen doen.

• In 2020 willen we een communicatieplan opstellen om al onze inwoners daarvan bewust te maken en ook van hittestress (zie Regionale Adaptatie Strategie). In het nieuw op te stellen GRP willen we hiervoor de nodige ruimte creëren.

• Het onderzoek naar de waterkwaliteit (oppervlaktewater) in Groesbeek en Beek is uitgevoerd. De uitkomsten en aanbevelingen vanuit dit onderzoek zullen nog gedeeld worden.
• Het basisrioleringsplan voor Groesbeek-Noord is af. De laatste stap is het vaststellen van het nieuwe BRP door het waterschap.

De samenwerking met de gemeente Nijmegen in de tweede helft van 2019 is helaas niet van de grond gekomen.  

(Groot) onderhoud.

• Het hele rioolstelsel in de kern Beek is gereinigd en geïnspecteerd. Tijdens de uitvoering is gebleken dat er zeer veel zand en andere vervuiling in het stelsel aanwezig was. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke kostenverhoging. Het budget voor reiniging en inspectie 2019 is hierdoor overschreden. Op basis van de uitgevoerde inspectie is er een maatregelplan opgesteld.
• In de kern Groesbeek zijn inmiddels 17 van de 20 putten gerenoveerd. Komend jaar worden de laatste 3 putten gerenoveerd.
• Het reguliere onderhoud aan rioolgemalen en drukriolering is uitgevoerd. Aansluitend is op basis hiervan een maatregelplan opgesteld en uitgevoerd.
• De pompput aan de Langstraat in Ooij is vervangen. Op diverse plekken zijn oude besturingen van pompputten vervangen.
• Het jaarlijks reinigen van de kolken in de gemeente is conform planning uitgevoerd en afgerond.
• Van 6 woningen aan de Leuthse- en Wercherensestraat is het regenwater afgekoppeld. De klachten die bij regenval ontstonden komen niet meer voor.
• Het maatregelplan vanuit de rioolinspectie 2015-2016 en 2017 is uitgevoerd.

Groot onderhoud aan 'Water werkt' is helaas niet uitgevoerd. Dit is met name gekomen door personele onderbezetting.

Het vastleggen van zakelijke rechten drukriolering in de Ooijpolder/buitengebied zal ook komend jaar doorlopen. De verwachting is dat dit eind 2020 gereed is.